TWEE NACHTEN SLECHT SLAPEN DOET JE OUDER VOELEN DAN JE WERKELIJK BENT

Dat je je na een of meerdere nachtjes van weinig slaap niet al te fris en monter voelt, is geen verrassing. Leonie Balter, neuropsycholoog aan het Karolinska Instituut in Stockholm, Zweden, heeft nu samen met haar collega John Axelsson onderzocht welke invloed slaap heeft op onze subjectieve leeftijd.

Onze subjectieve leeftijd, daarmee wordt bedoeld hoe oud we ons werkelijk voelen. Niet alleen onze werkelijke leeftijd, maar ook onze subjectieve leeftijd wordt in verband gebracht met allerlei fysieke en mentale gezondheidsaspecten. "Leeftijd is meer dan gewoon perceptie", zegt Balter. "We weten dat mensen die zich jonger voelen dan hun werkelijke leeftijd gezonder en langer leven."

Ouder of jonger dan je echte leeftijd?

In een eerste fase legden Balter en Axelsson aan 429 mensen tussen 18 en 70 jaar een vragenlijst voor. Daarin peilden ze naar hoe oud de deelnemers zich voelden. De deelnemers moesten daarnaast aangeven of en hoeveel nachten ze de voorbije 30 dagen slecht geslapen hadden. De mate van slapeloosheid werd ook gemeten met een gestandaardiseerde test die in psychologisch onderzoek wordt gebruikt.

Mensen die aangaven dat ze slecht geslapen hadden, bleken zich ouder te voelen dan hun werkelijke leeftijd. Voor elke slechte nacht voelden ze zich gemiddeld 0,23 jaar ouder. Dat komt overeen met ongeveer 3 maanden per slechte nacht.

Daartegenover stond dat mensen die in de laatste 30 dagen geen slechte nacht hadden, zich jonger voelden dan hun echte leeftijd. Hun subjectieve leeftijd was gemiddeld 5,81 jaar jonger dan dat ze werkelijk waren.

Hiermee was echter niet duidelijk of een oudere subjectieve leeftijd leidt tot slechtere slaap, of dat slechtere slaap net leidt tot een oudere subjectieve leeftijd. Daarvoor was een ander onderzoek nodig.

2 nachten van 9 uur, 2 nachten van 4 uur

In een tweede fase lieten Balter en Axelsson 186 andere deelnemers tussen 18 en 46 jaar deelnemen aan een experiment. Gedurende 2 weken moesten de deelnemers hun slaap registreren in een logboek en met een slaaptracker die ze om hun pols droegen. In die 2 weken moesten ze eerst 2 nachten na elkaar 9 uur slapen. Vervolgens moesten ze 2 opeenvolgende nachten maximaal 4 uur slapen.

De deelnemers moesten telkens aangeven hoe oud ze zich voelden. Na 2 nachten van 9 uur slaap voelden ze zich gemiddeld 0,24 jaar jonger. Ongeveer 3 maanden dus. Maar na 2 nachten van 4 uur slaap voelden de deelnemers zich gemiddeld 4,44 jaar ouder. Volgens Balter en Axelsson lijkt dit erop te wijzen dat het slechte slaap is die leidt tot een oudere subjectieve leeftijd, en niet omgekeerd.

Ochtend- en avondmensen

In hun onderzoek stelden Balter en Axelsson ook vast dat er een verschil is tussen zogenoemde ochtend- en avondmensen. Ochtendmensen voelen zich vroeger op de dag fitter, ze worden vroeger wakker en gaan vroeger slapen. Bij avondmensen is het net andersom.

Avondmensen bleken zich zelfs na voldoende slaap ouder te voelen dan hun werkelijke leeftijd. Ochtendmensen voelden zich vooral ouder dan hun echte leeftijd na enkele onderbroken nachten.

"Subjectieve leeftijd is kneedbaar"

"Als je je jong wil voelen, is het belangrijk om je slaap te beschermen", zegt Balter. "Slaap heeft een enorme impact op hoe oud je je voelt, en het gaat niet enkel om je slaappatroon op lange termijn. Slechts 2 nachten na elkaar slecht slapen, beïnvloedt al hoe je je voelt."

Er moet nog verder onderzoek gebeuren om de bevindingen uit deze studie te bevestigen, maar volgens Balter zijn ze veelbelovend en kunnen er ook gevolgen voor de praktijk aan gekoppeld worden. Je voelt je niet alleen ouder dan je werkelijk bent door slecht te slapen, je bent ook minder geneigd om gezonde keuzes te maken. Je eet ongezonder, beweegt minder, hebt minder sociaal contact en doet minder nieuwe ervaringen op. En dat alles heeft een negatieve invloed op je fysieke en mentale gezondheid.

"Het is belangrijk om te beseffen hoe kneedbaar subjectieve leeftijd is", zegt Balter. "Als we mensen zich jonger kunnen doen voelen, kunnen ze ook de bijkomende gezondheidsvoordelen ervaren."

Meer lezen?

Balter, L., & Axelsson, J. Sleep and subjective age: protect your sleep if you want to feel young. Gepubliceerd in Proceedings Of The Royal Society B.  

2024-03-27T14:30:43Z dg43tfdfdgfd